Chrabąszcz majowy i kasztanowiec w Nadleśnictwie Milicz

Na terenie Nadleśnictwa Milicz zagrożenie ze strony chrabąszczy notowane jest od kilku lat, a stopień zagrożenia jest przez leśników corocznie monitorowany. Pomimo działań zapobiegawczych również w przyszłym roku konieczne będzie ograniczenie liczebności poprzez opryski. W bieżącym roku oprysk został wykonany na 444 ha, natomiast na przyszły rok planowanych jest 500 ha. Największe zagrożenie od chrabąszcza występuje w leśnictwach: Lasowice, Skoroszów, Dziewiętlin i Kubryk.

W związku z czym chcielibyśmy przybliżyć sylwetkę zwalczanych owadów.

• Kim dokładnie są i jaki jest ich tryb życia?

Owady te to chrabąszcz majowy i kasztanowiec. Wiosną po rozwoju liści na drzewach  kiedy temperatura gleby na głębokości 10 cm wynosi 9-14 ̊ C owady dorosłe opuszczają swe kolebki poczwarkowe, w których zimowały. Przypada to zwykle na koniec kwietnia – początek maja. Pierwsze na powierzchnie wychodzą samce, a 10 dni po nich samice. Lot wieczorny składa się z dwóch wyraźnych faz: w pierwszej chrabąszcze kierują się w stronę najwyższego punktu zarysowującego się na jasnym nieboskłonie – są to wzgórza, pagórki, kępy wysokich drzew, tam zataczają koła a następnie lot wkracza w drugą fazę: wyszukiwania miejsc do żerowania, a następnie do składania jaj. Po kolejnych ok. 10 dniach żerowania i kopulacji składają one jaja w glebie (zwłaszcza na powierzchniach otwartych i nasłonecznionych) na głębokości 10-20 cm – 2-3 cykle po 10-30 szt. (jedna samica nawet 90 jaj). Po kolejnych 4 – 6 tygodniach wylęgają się pędraki, które żyją w próchnicznej warstwie gleby, a w 4 roku kalendarzowym, po ostatniej wylince schodzą na głębokość 30 – 60 cm i przepoczwarczają się. Po kolejnych 4 – 6 tygodniach pojawia się owad doskonały, który w tej formie spędza ostatnią zimę w glebie.

Cały opisany cykl trwa 4 lata i masowy wysyp chrabąszczy następuje właśnie co 4 lata.

• Skąd wiemy, że w przyszłym roku należy wykonać oprysk?

Corocznie, w okresie 15 sierpnia – 30 września wykonuje się kontrolę występowania szkodników korzeni gleby (zapędraczenia gleby). Termin poszukiwań musi wyprzedzić czas w którym larwy schodzą głęboko do ziemi. Na powierzchniach zagrożonych, zgodnie z Instrukcją Ochrony Lasu wykonuje się doły próbne o wymiarach 1,0 x 0,5 m i głębokości co najmniej 0,5 m. Ziemię wykopaną z dołu przeszukuje się dokładnie w poszukiwaniu pędraków. Standardowo wyznacza się 6 dołów na ha, lecz w przypadku dużej ilości pędraków partię kontrolną można zwiększyć. Po dokonaniu kontroli dokumentację wraz ze znalezionymi owadami przekazuje się ekspertom z Zespołu Ochrony Lasu. Analizują oni zebrany materiał określając gatunki (po wyglądzie odwłoka), wiek (po szerokości puszki głowowej) i stopień zagrożenia (w zależności od siedliska, w oparciu o tabele z liczbami krytycznymi). Właśnie na tej podstawie ustala się prognozy i zalecenia dla dalszych działań. W sytuacji zagrożenia wykonuje się jeszcze do końca kwietnia kontrolę uzupełniającą mającą na celu potwierdzenie zagrożenia.

• Oprysk

Gdy wszystkie dostępne metody profilaktyki i zwalczania są niewystarczające, w roku masowego pojawu chrabąszczy podejmowana jest decyzja o wykonaniu oprysku lotniczego. Ważną kwestią jest zaplanowanie go w odpowiednim czasie - pomiędzy wylotem chrząszczy, a rozpoczęciem składania jaj przez samice – tj. ok. 10 dni. Raz na 4 lata mamy więc 10 dni szansy, aby zapobiec szkodom powodowanym przez te owady.  

Ograniczenie populacji chrabąszcza następuje przez zastosowanie oprysku lotniczego preparatem Mospilan 20 SP. Został on dopuszczony decyzją Ministra Rolnictwa do stosowania w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie. Jest środkiem owadobójczym w formie proszku, rozpuszczalnym w wodzie, o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Nie wymaga okresu karencji dla ludzi, zwierząt, a także pszczół. Ważną informacją jest, że należy zachować jedynie 14 dni okresu karencji od ostatniego zastosowania do dnia zbioru jakichkolwiek płodów runa leśnego. Przed opryskiem środek zostanie połączony z tzw. adiuwiantem (substancją pomocniczą) oraz wodą i w tej postaci rozpylony.

Sprzęt  używany do oprysku to np. samolot Dromader. Pilot znając mapę powierzchni zabiegu, w oparciu o dane GPS dobiera trasę przelotu opryskując tylko i wyłącznie wyznaczone oddziały.